Η εμμηνόπαυση δεν είναι κάποια ασθένεια, αλλά μία φυσιολογική αλλαγή στη ζωή κάθε γυναίκας. Είναι το χρονικό σημείο όπου μεταφερόμαστε από τη γόνιμη περίοδο σε μία ορμονική κατάσταση έκπτωσης των οιστρογόνων . Για να μιλήσουμε για εμμηνόπαυση απαιτείται μια γυναίκα να μην έχει έμμηνο ρύση για μία περίοδο 12 μηνών.
Η εμμηνόπαυση μπορεί να θεωρηθεί ως μια θετική αρχή και μια νέα φάση στη ζωή μιας γυναίκας, κατά την οποία θα έχει την ευκαιρία να αναλάβει προληπτική δράση κατά κάποιων σημαντικών κινδύνων για την υγεία.
Πότε αρχίζει;
Η μέση ηλικία για την εμφάνιση της εμμηνόπαυσης είναι τα 51 χρόνια, αλλά μπορεί να συμβεί νωρίτερα ή αργότερα. Σε σπάνιες περιπτώσεις, οι γυναίκες μπορεί να φτάσουν στην εμμηνόπαυση από τα 40 ή αργότερα από την ηλικία των 60 ετών. Δεν υπάρχει ασφαλής τρόπος να προβλέψουμε ακριβώς πότε μια συγκεκριμένη γυναίκα θα φτάσει στην εμμηνόπαυση παρά μόνο προδιαθεσικοί και προγνωστικοί παράγοντες που μπορούν να μας οδηγήσουν στη διάγνωση
Τι είναι η περιεμμηνόπαυση;
Με τον όρο περιεμμηνόπαυση αναφερόμαστε στο χρονικό διάστημα που προηγείται της εμμηνόπαυσης. Για τις περισσότερες γυναίκες ξεκινάει «σιωπηλά» γύρω στην ηλικία των 45 ετών, όταν αρχίζουν να διαταράσσονται οι εμμηνορροϊκοί κύκλοι και τα συμπτώματα της μετάβασης αυτής μπορεί να διαρκέσουν από δύο έως και οχτώ χρόνια.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου οι ωοθήκες εξακολουθούν να λειτουργούν, αν και η λειτουργία τους έχει αρχίσει να μειώνεται. Είναι ακόμα πιθανό για μια γυναίκα να μείνει έγκυος καθώς συνεχίζεται η ωορρηξία, ενώ παρατηρείται αυξομείωση των επιπέδων οιστρογόνων.
Τι συμπτώματα έχει η περιεμμηνόπαυση;
Τα συμπτώματα της περιεμμηνόπαυσης ποικίλλουν από γυναίκα σε γυναίκα. Οι διαταραχές της εμμήνου ρύσεως (ακανόνιστες περίοδοι) αποτελούν ένα από τα πιο συνήθη συμπτώματα.
Οι εξάψεις είναι άλλο ένα κοινό σύμπτωμα, το οποίο μάλιστα μπορεί να εκδηλωθεί ακόμη και πριν το στάδιο της περιεμμηνόπαυσης. Εκδηλώνονται σαν ένα αίσθημα έντονης ζέστης που συγκεντρώνεται κυρίως στο πρόσωπο και τον λαιμό και μπορεί να συνοδεύεται από εφίδρωση και ρίγη. Διαρκούν από μισό έως 10 λεπτά, ενώ κάποια γυναίκα μπορεί να ζει με αυτές έως και 10 χρόνια. Η τακτική άσκηση, τα ελαφρύ ντύσιμο, η αποφυγή πικάντικων τροφών και η διαχείριση του άγχους μπορούν να ανακουφίσουν τις εξάψεις.
Οι αϋπνίες αποτελούν ένα ακόμη σύμπτωμα που δείχνει ότι η εμμηνόπαυση «χτυπάει την πόρτα». Οφείλονται κυρίως στην έντονη εφίδρωση, η οποία σε συνδυασμό με τις εξάψεις κάνει τον ύπνο μία πολύ δύσκολη υπόθεση. Υπάρχουν όμως τρόποι για να βελτιώσει η γυναίκα τον ύπνο της, όπως τα ελαφριά σκεπάσματα, οι βαμβακερές πιτζάμες, ο ανεμιστήρας κατά τη διάρκεια της νύχτας και ένα υγρό πανί για να δροσίζει το πρόσωπο.
Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Ευαισθησία των μαστών
- Επιδείνωση του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου
- Μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας
- Κόπωση
- Παράτυπη περίοδο
- Κολπική ξηρότητα
- Διαρροή ούρων κατά τον βήχα ή το φτάρνισμα
- Επείγουσα ανάγκη για ούρηση
- Αλλαγές στη διάθεση
Πότε πρέπει να συμβουλευτώ τον γιατρό;
Μην αποδίδετε τα πάντα στην ορμονική κατάσταση σας .Αν έχετε κάποια από τα παρακάτω συμπτώματα, συμβουλευτείτε οπωσδήποτε τον γιατρό, καθώς μπορεί να μην οφείλονται στην περιεμμηνόπαυση:
•Περίοδοι με μεγάλη ποσότητα αίματος που μπορεί να περιέχουν και θρόμβους αίματος
• Περίοδοι που διαρκούν περισσότερες μέρες από το συνηθισμένο
• Κηλίδες αίματος μεταξύ περιόδων
• Κηλίδες αίματος μετά τη σεξουαλική επαφή
• Περίοδοι που εμφανίζονται με σύντομους κύκλους
Ποιους κινδύνους ενέχει η εμμηνόπαυση;
Καρδιαγγειακές νόσοι και οστεοπόρωση είναι οι δύο βασικότεροι κίνδυνοι που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση. Για το λόγο αυτό, είναι απαραίτητο να ελέγχονται σε τακτική βάση η χοληστερόλη, η αρτηριακή πίεση και τα επίπεδα σακχάρου του αίματος.
Επιπλέον, η μείωση των οιστρογόνων δεν βοηθά στη διατήρηση της οστικής πυκνότητας και κατά συνέπεια τα οστά αποδυναμώνονται . Κι επειδή η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία, είναι πολύ σημαντικό να δημιουργηθεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερη πυκνότητα οστών πριν από την ηλικία των 30 ετών με την κατανάλωση τροφίμων υψηλής περιεκτικότητας σε ασβέστιο και βιταμίνη D.
Διαχείριση της εμμηνόπαυσης
Στην περίπτωση της εμμηνόπαυσης δεν μιλάμε για θεραπεία καθώς δεν πρόκειται για νόσο αλλά για διαχείριση.
Η διαχείριση της εμμηνόπαυσης πρέπει να είναι καταρχήν εξατομικευμένη για κάθε γυναίκα, βάσει της κλινικής της εικόνας, των συμπτωμάτων της, του ιστορικού της, του οικογενειακού της ιστορικού ,του συνολικού της προφίλ και των προσωπικών της αναγκών .
Στη φαρέτρα μας διαθέτουμε διάφορες κατηγορίες παρεμβάσεων από ορμονικές θεραπείες, φυτοοιστρογόνα, συντηρητικές μη ορμονικές θεραπείες και τοπικές κολπικές θεραπείες οι οποίες έχουν συγκεκριμένες ενδείξεις και συγκεκριμένο ρόλο στην υγεία της γυναίκας .
Πέραν όμως των παρεμβάσεων αυτών το σημαντικότερο ρόλο στην εμμηνόπαυση είναι η ιατρική συμβουλευτική του γυναικολόγου ,που θα βοηθήσει ουσιαστικά τη γυναίκα να αναλάβει πρωτοβουλίες ικανές να διαχειριστούν επιτυχώς τη νέα ορμονική φάση στην οποία βρίσκεται
Φυσικές θεραπείες της εμμηνόπαυσης
Πολλές γυναίκες αναζητούν εναλλακτικές θεραπείες για να ανακουφίσουν τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, χρησιμοποιώντας φυτικά συμπληρώματα με φυτοοιστρογόνα, βιταμίνη Ε, έλαιο νυχτολούλουδου, ginseng κ.ά.. Ωστόσο, η απόφαση για το ποιο φυτοοιστρογόνο μπορεί να χορηγηθεί είναι απόφαση του γυναικολόγου σας ,καθώς αποτελούν σκευάσματα τα οποία δεν υπόκεινται στον ίδιο έλεγχο με τα φαρμακευτικά σκευάσματα (FDA-έγκριση ) οπότε μπορεί να μην είναι πάντοτε ασφαλή.
Αύξηση βάρους
Κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης ο μεταβολισμός επιβραδύνεται, ενώ τα μειωμένα επίπεδα ή η έλλειψη οιστρογόνου μπορεί να προκαλέσουν αύξηση βάρους. Η καθημερινή σωματική άσκηση σε συνδυασμό με τις παρακάτω διατροφικές συμβουλές, μπορούν να τονώσουν τον μεταβολισμό και να ανεβάσουν τη διάθεσή σας:
Tips για τη διατροφή
- Καταναλώστε 1.200 mg ασβεστίου κάθε μέρα
- Καταναλώστε 9 mg σιδήρου κάθε μέρα
- Καταναλώστε 21 mg φυτικών ινών κάθε μέρα
- Καταναλώστε 1 ½ φλιτζάνια φρούτων και 2 φλιτζάνια λαχανικά κάθε μέρα
- Διαβάστε και κατανοήστε τις ετικέτες των τροφίμων
- Πίνετε άφθονο νερό
- Μειώστε τα λιπαρά τρόφιμα
- Περιορίστε ζάχαρη και αλάτι
Συμφιλιώσου με την εμμηνόπαυση
Είναι σημαντικό να προσπαθήσετε να «συμφιλιωθείτε» με την εμμηνόπαυση, βλέποντάς την σαν μία νέα σελίδα στη ζωή της, απαλλαγμένη από περιόδους, προεμηνορρυσιακά συμπτώματα και άγχος για ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες.
Απαραίτητη προϋπόθεση η ειλικρινής αναζήτηση γνώσης και συνεργασίας με τον γυναικολόγο σας .Χρησιμοποιήστε την για να εξερευνήσετε πηγές ευχαρίστησης και χαράς, γεμίστε τον εαυτό σας με θετικές σκέψεις, αγαπήστε τον εαυτό σας και ανανθερμάνετε τη σεξουαλική σας ζωή. Έχετε πάντα δίπλα σας τον γυναικολόγο σας για να σας κρατάει ενημερωμένες και να σας συμβουλεύει σε κάθε βήμα της νέας σας ζωής!
Εξ ορισμού την εμμηνόπαυση χαρακτηρίζουν τα τελευταία στάδια της έμμηνου ρύσης και επιβεβαιώνεται όταν η γυναίκα έχει χάσει την περίοδό της για 12 συνεχείς μήνες ( χωρίς άλλη προφανή αιτιολογία ). Η εμμηνόπαυση έχει ως αποτέλεσμα την μείωση των οιστρογόνων και άλλων ορμονών και αποτελεί ένα φυσιολογικό στάδιο στη ζωή κάθε γυναίκας.
- Η πλειοψηφία των γυναικών φτάνουν στην εμμηνόπαυση μεταξύ των 40 και 58 ετών. Ο μέσος όρος ηλικίας είναι τα 51 χρόνια.
- Σωματικές αλλαγές εμφανίζονται χρόνια πριν τα τελικά στάδια της εμμήνου ρύσης. Αυτή η μεταβατική φάση ονομάζεται περιεμμηνόπαυση και μπορεί να διαρκέσει από 4 έως 8 χρόνια. Ξεκινά με διαταραχές στον κύκλο της γυναίκας και τελειώνουν ένα χρόνο μετά την τελευταία περίοδο της.
- Προκληθείσα εμμηνόπαυση είναι η λήξη των εμμηνορροϊκών περιόδων της γυναίκας λόγω ιατρικής παρέμβασης, ιδιαίτερα χειρουργική αφαίρεση και των δύο ωοθηκών ή θεραπείες καρκίνου, όπως χημειοθεραπεία ή πυελική ακτινοβολία.
- Το κάπνισμα και η γενετική προδιάθεση αποτελούν δύο επίσης παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν το χρονικό πλαίσιο της τελικής εμμηνόπαυσης καθώς καπνίστριες φτάνουν στην εμμηνόπαυση 2 χρόνια νωρίτερα του φυσιολογικού.
Οι αλλαγές στο σώμα
Κάθε γυναίκα βιώνει την εμμηνόπαυση διαφορετικά. Πολλές γυναίκες αναφέρουν ότι δεν παρατηρούν καμία σωματική αλλαγή κατά το στάδιο της περιεμμηνόπαυσης εκτός βεβαίως των διαταραχών του κύκλου της περιόδου τους η οποία και σταματά όταν φτάσουν στην εμμηνόπαυση.
Άλλες γυναίκες εμφανίζουν συμπτώματα εξάψεων, νυχτερινών εφιδρώσεων (έντονη εφίδρωση από εξάψεις τη νύχτα, συχνά διαταράσσοντας τον ύπνο) καθώς επίσης ατροφία και ξηρότητα του κολπικού ιστού που μπορεί να κάνει το σεξ οδυνηρό. Η σοβαρότητα αυτών των αλλαγών στο σώμα ποικίλλει από γυναίκα σε γυναίκα, αλλά ως επί το πλείστο αυτές οι αλλαγές είναι απολύτως φυσικές και φυσιολογικές.
- Οι εξάψεις συνιστούν το πιο κοινό σύμπτωμα δυσφορίας που σχετίζεται με την εμμηνόπαυση. Περιλαμβάνουν ένα ξαφνικό κύμα θερμότητας που συχνά συνοδεύεται από εφίδρωση, κοκκίνισμα του δέρματος και ταχυκαρδία. Συνήθως διαρκούν 1 έως 5 λεπτά και επίσης συχνά εναλλάσσονται με υποκείμενο αίσθημα ψύχους και ρίγη.
- Οι νυχτερινές εφιδρώσεις είναι εξάψεις τη νύχτα που επηρεάζουν τον ύπνο. Ενώ είναι μύθος ότι η ίδια η εμμηνόπαυση κάνει τις γυναίκες ευερέθιστες, οι διαταραχές του ύπνου που οφείλονται σε εξάψεις και νυχτερινές εφιδρώσεις μπορούν οπωσδήποτε να κάνουν μια γυναίκα ευερέθιστη. Οι θεραπείες για νυχτερινές εφιδρώσεις και εξάψεις περιλαμβάνουν αλλαγές στον τρόπο ζωής, μη συνταγογραφούμενες θεραπείες, θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (με οιστρογόνα και προγεστερόνη ή οιστρογόνα μόνο για γυναίκες χωρίς μήτρα) και μη ορμονικά συνταγογραφούμενα φάρμακα.
- Η πτώση των οιστρογόνων που συμβαίνει γύρω από την εμμηνόπαυση οδηγεί σε κολπική ατροφία (συρρίκνωση και ξηρότητα των κολπικών ιστών) σε πολλές γυναίκες. Στην συμπτωματολογία περιλαμβάνονται κολπική ανελαστικότητα κατά την διάρκεια της ερωτικής επαφής συνοδευόμενη από πόνο και αίσθημα καύσου. Σε αυτή την περίπτωση ως αποτελεσματική συνίσταται η χρήση λιπαντικού ή ειδικής ενυδατικής αλοιφής ενώ σε γυναίκες με πιο σοβαρή κολπική ατροφία και σχετικό πόνο, πιθανόν να απαιτείται η χρήση ενδοκολπικών τοπικών θεραπειών που περιέχουν οιστρογόνα σε χαμηλή δόση ως καταλληλότερο μέσο διαχείρισης του προβλήματος.